Tiểu đường là một bệnh mãn tính xảy ra do rối loạn chuyển hóa chất đường glucose trong máu không đi đến được các tế bào do insulin bị thiếu hoặc bị giảm tác động trong cơ thể. Có 3 loại bệnh tiểu đường chính là tiểu đường tuýp 1, tiểu đường tuýp 2 và tiểu đường thai kỳ. Trong bài viết này SIKAI sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh tiểu đường tuýp 1. Vậy bệnh tiểu đường tuýp 1 là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị bệnh tiểu đường tuýp 1 như thế nào? Chúng ta cùng tìm hiểu ngay sau đây.

Bệnh tiểu đường tuýp 1 là gì?

Tiểu đường tuýp 1 hay còn gọi là đái tháo đường tuýp 1, có khi được gọi là bệnh tiểu đường người trẻ hoặc bệnh tiểu đường phụ thuộc insulin, là một tình trạng mãn tính, trong đó tuyến tụy sản xuất insulin ít hoặc không có, nội tiết tố cần thiết để cho phép đường (glucose) nhập vào tế bào để sản xuất năng lượng, dẫn tới làm tăng đường huyết và tiểu ra đường. Tiểu đường tuýp 2 phổ biến hơn, xảy ra khi cơ thể trở nên kháng với những tác động của insulin hoặc không tạo ra đủ insulin.

Các yếu tố khác nhau có thể đóng góp cho bệnh tiểu đường tuýp 1, bao gồm di truyền và tiếp xúc với vi rút nào đó. Mặc dù bệnh tiểu đường tuýp 1 thường xuất hiện trong thời niên thiếu, nó có thể phát triển ở mọi lứa tuổi.

Gen gây bệnh tiểu đường type 1 có nhiễm sắc thể (AND) số 11 giống nhau (nhiễm sắc thể là nơi lưu trữ mọi thông tin di truyền bằng các nucleotic trong tế bào). Tiếp xúc, nhiễm một số virus như quai bị, Coxakies virus hay các độc chất trong môi trường có thể khởi phát đáp ứng kháng thể một cách bất thường, là nguyên nhân làm hư tổn tế bào tuỵ tiết ra insulin.

Mặc dù hoạt động nghiên cứu tích cực, bệnh tiểu đường tuýp 1 đã không có điều trị đặc hiệu, nhưng nó có thể được quản lý. Với các phương pháp điều trị thích hợp, những người có bệnh tiểu đường tuýp 1 có thể sống lâu, sống khỏe mạnh hơn so với trong quá khứ.

Nguyên nhân gây tiểu đường tuýp 1

Nguyên nhân chính xác của bệnh tiểu đường tuýp 1 là chưa biết. Các nhà khoa học biết rằng trong hầu hết các bệnh nhân tiểu đường tuýp 1, hệ thống miễn dịch thường chống vi khuẩn và vi rút có hại – nhầm phá hủy tế bào sản xuất insulin – các tế bào trong tuyến tụy. Di truyền học có thể đóng một vai trò trong quá trình này, và tiếp xúc với virus nào đó có thể gây ra bệnh.

Dù nguyên nhân nào, khi các tế bào islet bị phá hủy, sẽ sản xuất ra insulin ít hoặc không có. Thông thường, các hormone insulin sẽ giúp glucose vào các tế bào để cung cấp năng lượng cho cơ và các mô. Insulin từ tuyến tụy, một tuyến nằm ngay phía sau dạ dày. Khi mọi thứ đang làm việc đúng cách, khi ăn, tuyến tụy tiết ra insulin vào máu. Khi insulin lưu thông, nó hoạt động như một chìa khóa bằng cách mở phép đường vào các tế bào của cơ thể. Insulin làm giảm lượng đường trong máu.

Gan hoạt động như một trung tâm lưu trữ và sản xuất glucose. Khi mức insulin thấp – khi chưa ăn trong một thời gian, ví dụ – gan chuyển đổi lưu trữ glycogen trở lại đường để giữ mức đường trong máu trong một phạm vi bình thường.

Trong tiểu đường tuýp 1, không có quá trình trong số này xảy ra bởi vì không có insulin để cho glucose vào trong tế bào. Vì vậy, thay vì được vận chuyển vào tế bào, đường tích tụ trong máu, nơi nó có thể gây biến chứng đe dọa tính mạng.

Nguyên nhân của bệnh tiểu đường tuýp 1 khác các nguyên nhân của bệnh tiểu đường tuýp 2. Trong bệnh tiểu đường type 2, các tế bào beta vẫn còn hoạt động, nhưng cơ thể trở nên kháng với insulin hoặc các tuyến tụy không sản xuất đủ insulin.

Dấu hiệu, triệu chứng của tiểu đường tuýp 1

Dấu hiệu, triệu chứng bệnh tiểu đường tuýp 1 có thể đến nhanh chóng và có thể bao gồm:

– Tăng sự khát nước và đi tiểu thường xuyên: Khi dư thừa tích tụ đường trong máu, chất dịch được kéo từ các mô. Điều này có thể khát nước. Kết quả là, có thể uống và đi tiểu nhiều hơn bình thường.

– Tăng đói nhiều: Nếu không có đủ insulin để chuyển đường vào tế bào, các cơ quan của cơ trở nên cạn kiệt năng lượng. Điều này gây nên đói dữ dội có thể kéo dài ngay cả sau khi ăn. Nếu không có insulin, đường trong thức ăn không bao giờ đạt đến việc tạo năng lượng ở các mô.

– Giảm trọng lượng: Mặc dù ăn nhiều hơn bình thường để làm giảm đói, nhưng có thể giảm cân – đôi khi rất nhanh. Nếu không có nguồn cung cấp đường năng lượng, các chất béo có thể co lại.

– Giảm thị lực: Nếu mức độ đường trong máu quá cao, chất dịch có thể được lấy từ các mô – bao gồm cả dịch ống kính của mắt. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng nhìn.

– Hay căng thẳng, mệt mỏi: Nếu các tế bào đang bị tước đoạt đường, có thể trở nên mệt mỏi và dễ cáu kỉnh.

– Các triệu chứng khác: da khô, ngứa da, vết thương lành chậm, mất cảm giác ở bàn chân hoặc cảm giác châm chích, hay buồn nôn, ói mửa,…

Đối tượng nào dễ  mắc bệnh tiểu đường type 1?

Bệnh tiểu đường tuýp 1 được phát hiện chủ yếu ở người trẻ tuổi, trong đó có cả trẻ nhỏ. Bệnh loại này thường phụ thuộc vào lượng insulin trong cơ thể. Nếu cơ thể tự bật chức năng bảo vệ, dùng kháng thể tấn côn và phá hủy tuyến tụy, dẫn tới tụy không còn khả năng sản sinh ra insulin nữa. Thực chất các kháng thể này là các protein trong máu, khi bệnh nhân được xác định mắc bệnh tiểu đường tuýp 1 thì cần được tiêm insulin mỗi ngày để duy trì sự sống.

Ở trẻ nhỏ, khi có các dấu hiệu như uống nước nhiều và đi tiểu nhiều lần, kèm theo sụt cân, mệt mỏi thì cần được kiểm tra đường huyết ngay, để xác định bệnh và có phương pháp điều trị. Việc điều trị bệnh tiểu đường tuýp 1 còn gặp nhiều khó khăn, cần xác định được những mục tiêu trước mắt, cũng như mục tiêu lâu dài cho quá trình điều trị bệnh.

Cách điều trị bệnh tiểu đường tuýp 1

1. Điều trị bằng thuốc

Phương pháp điều trị bệnh tiểu đường tuýp 1 không giống như tiểu đường tuýp 2, vì bệnh thường xảy ra phổ biến ở trẻ nhỏ do cơ thể phụ thuộc vào insulin dẫn tới quá trình điều trị gặp nhiều khó khăn. Khi không được điều trị tốt, bệnh tiểu đường lâu ngày có thể sinh ra một số biến chứng nguy hiểm như gây hạ đường huyết, nhiễm ketone máu làm bệnh nhân hôn mê nguy hại tới tính mạng. Vì vậy để điều trị bệnh tiểu đường tuýp 1 chúng ta cần tập trung vào 2 hường điều trị sau: Điều trị trước mắt và điều trị lâu dài.

– Điều trị trước mắt

 Nếu bệnh nhân gặp phải biến chứng nhiễm cetone axit và đường huyết tăng cao thì phải điều trị chứa nhiễm cetone axit trước. Khi cơ thể không có đủ insulin để vận chuyển glucose vào tế bào, lượng glucose trong máu có thể tăng cao bất thường. Gặp phải trường hợp này, cơ thể tìm các hướng khác để tạo ra năng lượng và sử dụng chất béo ở mô mỡ như là một nguồn nhiên liệu. Khi mô mỡ bị phân hủy trong quá trình tạo năng lượng sẽ sản sinh ra nhiều acetone axit, ketone tăng trong máu và nước tiểu, từ đó gây ra nhiễm cetone axit.

– Điều trị mục tiêu lâu dài

Dùng bài thuốc từ các loại thảo dược như Khổ qua – Sa sâm – Bố chính sâm – Nam dương sâm – Sâm đại hành… kiểm soát đường huyết, giảm các triệu chứng phát sinh bệnh, ngăn ngừa các biến chứng xảy ra do đái tháo đường.

2. Các biện pháp điều trị tự nhiên

– Kiểm soát đường huyết

Dù bạn sử dụng loại insulin nào, mức độ đường huyết vẫn cần được theo dõi chặt chẽ, ít nhất 4 lần/ngày hoặc thường xuyên hơn. Hiệp hội Tiểu đường Hoa Kỳ khuyến cáo, bạn nên kiểm tra đường huyết vào trước khi đi ngủ, trước khi ăn, sau ăn 2h, trước khi tập thể dục và bất cứ thời điểm nào trong ngày bạn nghi ngờ có mức đường huyết quá cao hoặc quá thấp.

Thiết bị theo dõi đường huyết liên tục (CGM) được khuyến khích sử dụng vì rất hữu ích, tiện lợi trong việc phòng ngừa hạ đường huyết. Mức độ chính xác của phương pháp này vẫn chưa cao bằng kiểm tra lượng đường huyết theo tiêu chuẩn, do đó nó chỉ được xem là công cụ bổ sung giúp kiểm soát đường huyết hiệu quả hơn.

– Chế độ ăn uống

Trái với suy nghĩ của rất nhiều người, không có một chế độ ăn chung cho tất cả người bệnh tiểu đường type 1. Tuy nhiên, bạn nên lựa chọn một chế độ ăn uống lành mạnh bao gồm: trái cây, rau, các loại ngũ cốc… Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến cáo bạn nên hạn chế các sản phẩm từ đông vật và carbonhydrat tinh chế (bánh mì trắng, bánh kẹo).

– Hoạt động thể chất

Tập thể dục thường xuyên như aerobic, đạp xe, bơi lội, đi bộ nhanh… được khuyến khích cho người bệnh tiểu đường type 1. Bởi những hoạt động này sẽ góp phần vào việc giảm đường huyết, tăng sức bền cho tim nên ngăn ngừa được biến chứng tim mạch.

Điều trị tiểu đường type 1 trong các tình huống cấp tính

1. Hạ đường huyết

• Nếu có những dấu hiệu dưới đây, bạn có nguy cơ cao đã bị hạ đường huyết:
• Đổ mồ hôi
• Run
• Đói
• Chóng mặt
• Nhịp tim nhanh hoặc không đều
• Mệt mỏi
• Nhức đầu
• Mờ mắt
• Cáu gắt

Hạ đường huyết xảy ra khi đường trong máu giảm dưới 3.9mmol/l vì nhiều lý do, chẳng hạn như bỏ qua bữa ăn, hoạt động thể chất quá sức, tiêm quá liều insulin…

– Cách xử trí: Bạn nên bổ sung ngay khoảng 15 – 20 gam carbohydrate tác dụng nhanh như nước ép trái cây, kem, kẹo cứng… Sau 15 phút, kiểm tra lại đường huyết, nếu vẫn thấp hãy sử dụng thêm 1 khẩu phần tương tự và kiểm tra lại sau 15 phút. Nếu đường huyết vẫn có xu hướng không tăng, bạn nên nhanh chóng di chuyển đến bệnh viện để được cấp cứu.

2. Tăng đường huyết

• Dấu hiệu tăng đường huyết bao gồm:
• Đi tiểu thường xuyên
• Khát nước
• Mờ mắt
• Cáu gắt
• Đói
• Khó tập trung

Nếu lượng đường trong máu trên 240 mg/dl (13.3mmol/l), bạn sẽ có nguy cơ cao bị nhiễm toan ceton. Do khi đó tế bào bị thiếu năng lượng, cơ thể sẽ phân hủy chất béo, tạo ra một acid độc gọi là keton, khi đó bạn có thể có thêm các biểu hiện như: buồn nôn và nôn, đau bụng, hơi thở có mùi trái cây lên men…

– Cách xử trí: Khi có các triệu chứng kể trên, bạn nên uống nhiều nước để tăng đào thải keton ra ngoài qua đường tiểu, đồng thời nhập viện cấp cứu sớm để có hướng xử trí phù hợp.

Một số tình huống cần lưu ý khi điều trị tiểu đường type 1

– Lái xe: Hãy kiểm tra đường huyết trước khi lái xe, nếu đường huyết dưới 70 mg/dl hãy ăn nhẹ và chờ 15 phút trước khi lái xe.

– Làm việc: Việc mắc tiểu đường có thể hạn chế một số công việc đối với người bệnh. Những công việc như lái xe, vận hành mày móc nặng là những công việc mà bạn không nên nhận, bởi có thể khiến đường huyết xuống thấp bất cứ lúc nào.

– Mang thai: Phụ nữ mắc tiểu đường type 1 được khuyến cáo rằng không nên mang thai vì những biến chứng thai kỳ với mẹ hoặc dị tật bẩm sinh của thai nhi có khả năng xảy ra cao hơn.

Lời kết

Trên đây những thông tin cơ bản mà SIKAI tổng hợp và chia sẻ nhằm giải đáp cho những thắc mắc thường gặp về tiểu đường tuýp 1 như: Bệnh tiểu đường tuýp 1 là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị bệnh tiểu đường tuýp 1 như thế nào? Hy vọng qua bài viết này, bạn sẽ có thêm những kiến thức, hiểu biết hơn về căn bệnh này.

Mặc dù tiểu đường type 1 gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, nhưng chúng ta có thể ngăn ngừa những biến chứng này bằng việc tuân thủ nghiêm túc phác đồ điều trị của bác sỹ và duy trì một lối sống lành mạnh. Việc điều trị trước mắt bằng thuốc là biện pháp can thiệp trực tiếp ngay khi bệnh có các triệu chứng chuyển biến nặng hơn, còn việc điều trị lâu dài bằng bài thuốc từ các loại thảo dược quý trong đông y thì lại đem đến hiệu quả lâu dài giúp kiểm soát đường huyết, giảm các triệu chứng phát sinh bệnh, ngăn ngừa các biến chứng xảy ra. Do đó việc điều trị cần kết hợp cả hai phương pháp này, đồng thời cần duy trì một chế độ ăn uống, luyện tập khoa học, lành mạnh để đem lại hiệu quả cao nhất cho người bệnh.

Hạ đường SIKAI – được chiết xuất từ các thảo dược thiên nhiên như: Khổ qua, Sa sâm, Bồ chính sâm, Sâm đại hành, Nam dương sâm,…giúp hỗ trợ hạ và ổn định đường huyết, hỗ trợ giảm nguy cơ biến chứng do bệnh tiểu đường. Sản phẩm phù hợp cho đối tượng người có thể trạng đường máu cao, người bị tiểu đường và có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.